‘We weten zo weinig over het land waarin we leven. (…) Hoe kunnen we foto’s maken van de uiteenlopende manieren waarop onze geschiedenis, onze overdenkingen en de veranderingen in de samenleving verteld worden?’ (Jo Ractliffe, Afrique du Sud, portraits chromatiques, Arte, 2014)
Sinds 2007 interesseert Jo Ractliffe (Kaapstad, Zuid-Afrika, 1961) zich voor de gevolgen van de oorlog die van 1975 tot 2002 in Angola woedde. Of deze nu gezien wordt als een grensoorlog, een burgeroorlog of een bevrijdingsoorlog, hij was hoe dan ook een smoezenoorlog, een fictie vol halve waarheden en veinzerijen. En hij was een geopolitiek cataclysme dat in dertig jaar tijd, tussen de onafhankelijkheidsverklaring door Agostinho Neto in 1975 en de dood van Jonas Savimbi, de leider van de Unita-rebellen, in 2002, onnoemelijk veel verwoestingen aanrichtte en meer dan anderhalf miljoen doden maakte. Bovendien woedde van 1966 tot 1989 in buurland Namibië een intense gewapende strijd voor onafhankelijkheid. Namibië was in 1920 door de Volkenbond onder Zuid-Afrikaans mandaat geplaatst en hoewel de apartheidswetten er pas vanaf de late jaren 1960 werden toegepast, behoorden doorgedreven vormen van segregatie er al die tijd tot de dagelijkse werkelijkheid. De fotografe brengt de sporen in beeld die het koloniale geweld, de koude oorlog per procuratie, de oliebelangen, de apartheid, onteigeningen en verzoening hebben nagelaten in de vele elkaar kruisende verhalen van mensen en groepen. Ractliffes zwart-witfoto’s archiveren soms vergeten, nooit in kaart gebrachte landschappen en brengen altijd de onuitwisbare trauma’s in kaart van een oorlog die niet in de vergetelheid mag verdwijnen.
Jo Ractliffe, After War, een tentoonstelling rond drie boeken op twee locaties, wordt georganiseerd door de A Stichting en de erg, in samenwerking met de Stevenson Gallery in Kaapstad en Huis Marseille Museum voor Fotografie in Amsterdam. Ze valt samen met de verschijning van The Borderlands, Jo Ractliffes derde boek, bij uitgeverij RM.
